قسمت سوم بیانات امیرامومنین علی (ع) در باب امر به معروف و نهی از منکر
ب ـ آثار، بركات و پاداش امر به معروف و نهی از منكر:
علاوه بر فضایل ذكر شده در مبحث قبل، مولای متقیان برای امر به معروف و نهی از منكر آثار و پیامدهای مباركی را ذكر مینماید كه اینها هم همانند احادیث قبلی ضمن اینكه بیانگر اهمیت فراوان این دو فرضیه مقدس میباشند، از زاویهای دیگر به این دو فرضیه میپردازند.
1) و أمر بالمعروف تكن من أهله:[8] امر به معروف كن تا از اهل معروف باشی». برابر این روایت، كه حضرت آن را خطاب به فرزند گرامیاش امام حسن مجتبی علیهالسلام نوشتهاند، از جمله آثار مثبت امر به معروف آن است كه شخص «آمر»، در زمرهی افراد نیكوكار جامعه قرار میگیرد؛ به عبارت دیگر، اولین فایدهی امر به معروف، به خود امركننده میرسد؛ چراكه طبعاً انسان خردمندی كه به اصلاح دیگران همت میگمارد و آنان را به كارهای نیك فرا میخواند، در وهلهی اول خودش از آن متأثر میشود و آن را به كار میبندد. در نتیجه امر به معروف، خودش را هم تعلیم و آموزش میدهد و از خطاها و اشتباهات احتمالی خودش نیز جلوگیری مینماید. البته اگر چنین نباشد و از پند و اندرزهایی كه به دیگران میدهد، خودش استفاده ننماید و به آنها بیتوجه باشد، سخت مورد سرزنش امیرالمؤمنین است. شرح این نكته را در مباحث آینده بالاخص در مبحث عامل بودن و ناهی باز خواهیم گفت.
2) «من أمر بالمعروف شد ظهور امیرالمؤمنین.[9] كسی كه امر به معروف نماید، به مؤمنان پشتگرمی دهد». یكی از آثار مترتب بر امر به معروف، محكم نمودن دل مؤمنان و ایجاد پشتوانه برای آنان است تا كسی جرأت تعرض به حدود خداوند و زیر پا گذاشتن فرمانهای الهی را به خود ندهد و نتواند در بین مؤمنان فساد و تباهی ایجاد نماید.
3) «من نهی عنالمنكر ارغم انوف الفاسقین(او الكافرین و المنافقین):[10] كسی كه نهی از منكر كند بینی فاسقان(یا كافران و یا منافقان) را به خاك مالیده است». در عبارت اصول كافی كه اندكی با نهجالبلاغه و غررالحكم تفاوت دارد، آمده است:
4) «و من نهی عن المنكر ارغم أنف المنافق و أمن كیده:[11] كسی كه نهی از منكر كند، بینی منافق را به خاك میمالد و از كید و نیرنگش در امان است». این دو عبارت نیز یكی دیگر از بركات فریضه امر به معروف و نهی از منكر بالاخص دومی را نشان میدهند و بر اساس آن، دشمنان(اعم از منافق، كافر و یا فاسق) ناكام مانده و انسان ناهی از منكر، از مكر و حیلهی منافقان در امان خواهد بود.
5) ممن كن فیه ثلاث سلمت له الدنیا و الاخره: یأمر بالمعروف و یأتمر به و نهی عن المنكر و ینتهی عنه و یحافظ علی حدودالله جل و علا:[12] هركس كه سه خصلت در او باشد، از شر دنیا و آخرت در امان است: امر به معروف كند و خودش نیز بدان عامل باشد، نهی از منكر كند و خودش نیز تارك آن باشد و حدود خداوند جل و علا را محافظت نماید». قسمتی از مفاهیم این حدیث شریف كه به اقامه و حفظ حدود و نیز عامل بودن آمر و ناهی برمیگردد در هنگام بحث از عنوانهای یاد شده مجدداً مورد بحث قرار خواهد گرفت. آنچه در اینجا مدنظر ماست، یك بخش از این روایت است كه همانا امر به معروف و نهی از منكر میباشد و براساس این حدیث، از جمله آثار و پاداشی كه به آمر و ناهی میرسد، سلامت دنیا و آخرت است.
6) «إن الامر بالمعروف و النهی عن المنكر ... یضاعفان الثواب و یعظمان الاجرو.[13] همانا امر به معروف و نهی از منكر ثواب را مضاعف و اجر و پاداش را فراوان میكنند.» این گفتار نیز مبین اجر و ثوابی است كه به آمر و ناهی داده خواهد شد و پاسخ رد به كسانی است كه میپندارند امر به معروف و نهی از منكر موجب خطر جانی و یا ضرر مالی میشود. متن كامل این روایت كه دربر گیرندهی نكات مهم دیگری نیز هست، به همراه روایتهای مشابه دیگر در مبحث «علت ترك امر به معروف و نهی از منكر» و نیز مبحث «امر و نهی نمودن حكام و خواص» خواهد آمد. از جمله آثار و فواید دیگری كه در كلام امیر مؤمنان برای امر به معروف و نهی از منكر آورده شده است این است كه: امر به معروف و نهی از منكر موجب قوام شریعت میگردد. متن این روایت را در حدیث شماره سه آوردیم. با بررسی اقوال مطرح شده، این آثار و نتایج به سبب اجرای امر به معروف و نهی از منكر حاصل میگردد.